Εισήγηση στην Ημερίδα του ΤΕΕ

"Να αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Άμα δε σωθεί εγώ θα φταίω".
Νίκος Καζαντζάκης, Ασκητική.

“Μαλιακός: Ένα χρόνο μετά την κρίση”

Στέφανος Σταμέλλος
Μέλος της Γραμματείας της Κίνησης Πολιτών Μαλιακός SOS

Βρισκόμαστε ένα χρόνο ακριβώς μετά την κρίση του κόλπου και τον θάνατο των ψαριών. Ως Κίνηση Πολιτών ΜΑΛΙΑΚΟΣ SOS θεωρούμε ότι η κατάσταση του Μαλιακού κόλπου συνεχίζει να χειροτερεύει χρόνο με το χρόνο. Τότε λέγαμε ότι ο “Μαλιακός αργοπεθαίνει”, κάτι που δυστυχώς συνεχίζουμε να λέμε ακόμη και σήμερα. Γιατί δεν έχει γίνει τίποτα που να αναστρέφει την κατάσταση και να μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε.

Χωρίς πολύ σκέψη και περιστροφές, η περυσινή κρίση του Μαλιακού έχει να κάνει με την γενικότερη κρίση που βιώνει σήμερα η χώρα μας. Η κρίση του Μαλιακού, όχι μόνο με το θάνατο των ψαριών, αλλά και με την αναστάτωση που ακολούθησε, την έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών στις αρμόδιες αρχές και δυστυχώς και στη θάλασσα, όπως και η σημερινή γενικότερη κρίση, ήταν και είναι κυρίως κρίση αξιών, αλλά και μια βαθειά οικολογική κρίση με συνέπειες οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές.

Επιγραμματικά οι ρυπαντές του κόλπου και οι μόνιμες απειλές είναι:
Αστικά λύματα
Βιομηχανικά απόβλητα
Ελαιοτριβεία
Σκουπίδια
Φυτοφάρμακα
Λιπάσματα
Στάβλοι – κτηνοτροφικές μονάδες
Ευθυγράμμιση της κοίτης του υπερχειλιστή και εκτροπή των νερών του ποταμού
Μεγάλα έργα
Ιχθυοτροφεία

Για τη σωτηρία του Μαλιακού αλλά και για την ανάκτηση της χαμένης αξιοπιστίας των πολιτών προς τη θάλασσα εμείς λέμε ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα, όπως:

Άμεσα
• Η μόνιμη εγκατάσταση αξιόπιστου δικτύου σταθμών μέτρησης της ποιότητας των νερών του κόλπου και των νερών του Σπερχειού.
• Η βελτίωση της λειτουργίας των υπηρεσιών προληπτικού ελέγχου και κυρίως της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Φθιώτιδας και η στελέχωσή τους με ανάλογο επιστημονικό προσωπικό.
• Η καταγραφή και η συνεχής παρακολούθηση όλων των “εν δυνάμει” εστιών ρύπανσης, ιδιαίτερα των βιομηχανικών μονάδων και των ελαιοτριβείων, ο αυστηρός έλεγχος και η εφαρμογή της νομοθεσίας στη λειτουργία τους.
• Ο αυστηρός έλεγχος στην εφαρμογή των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σε όλες τις παλιές και νέες επιχειρήσεις και στα μεγάλα οδικά έργα της περιοχής.
• Το κλείσιμο όλων των παράνομων ΧΑΔΑ κατά μήκος της κοίτης του Σπερχειού και αποκατάστασή τους.
• Η επέκταση του Βιολογικού Καθαρισμού της Λαμίας.
• Η σωστή λειτουργία του Βιολογικού Καθαρισμού Καμένων Βούρλων (άδεια λειτουργίας κλπ).
• Η λειτουργία των Βιολογικών Καθαρισμών Σπερχειάδας - Μακρακώμης και Στυλίδας και μεταφορά των λυμάτων των παραποτάμιων και παραθαλάσσιων οικισμών στο Βιολογικό της Λαμίας και Καμένων Βούρλων αντίστοιχα,
• Η αναθεώρηση και αλλαγή του Περιφερειακού Σχεδιασμού σε ό,τι αφορά στους ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ αξιοποιώντας τους υπάρχοντες ΧΥΤΑ στην Περιφέρεια και δημιουργώντας σταθμούς μεταφόρτωσης των απορριμμάτων σε κάθε επαρχία, έτσι ώστε να επιτευχθεί οικονομική και τεχνική βιωσιμότητα, αλλά και να ξεπεραστεί το πρόβλημα της χωροθέτησης των δύο προβλεπόμενων ΧΥΤΑ.

Επίσης
• Η πλήρης εφαρμογή της οδηγίας πλαίσιο 60/2000 για τα νερά.
• Η ολοκλήρωση της διαδικασίας καθορισμού των όρων και των ορίων λειτουργίας της προστατευόμενης περιοχής NATURA 2000, η σύσταση Φορέα Διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής NATURA 2000 Σπερχειού - Μαλιακού. Να μελετηθεί η δυνατότητα ίδρυσης ενιαίου Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού της Οίτης – Σπερχειού – Μαλιακού
• Η επανεξέταση της χάραξης και της διέλευσης του Ε65 μέσα στην κοιλάδα του Σπερχειού, μελέτη εναλλακτικών λύσεων.
• Ο χαρακτηρισμός του Σπερχειού και των παραποτάμων του ως “ευαίσθητου αποδέκτη”
• Η μελέτη εφαρμογής προγράμματος απονιτροποίησης των καλλιεργήσιμων εκτάσεων στην κοιλάδα του Σπερχειού και ενίσχυση των προγραμμάτων βιολογικής γεωργίας με στόχο την ανάδειξη της κοιλάδας σε “Ζώνη Βιολογικής Γεωργίας”.
• Η προστασία της ιχθυοπανίδας με την καθιέρωση ζωνών απαγόρευσης, την ενίσχυση για την καλύτερη λειτουργία, της Λιμενικής Αρχής Στυλίδας και Αγίου Κωνσταντίνου, τη λειτουργία της αλιειοφυλακής και την απαγόρευση των μεγάλων αλιευτικών σκαφών.
• Η επανεξέταση της λειτουργίας της “Νέας Κοίτης του Σπερχειού”, στην οποία έχει γίνει παράνομη εκτροπή, χωρίς Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, του συνόλου σχεδόν των νερών του ποταμού (αναφερόμαστε στην ευθυγραμμισμένη κοίτη του Υπερχειλιστή ή Μεσαία Ανακουφιστική Τάφρο, όπως λέγεται)
• Η χωροθέτηση των ιχθυοτροφικών μονάδων εκτός των ορίων του Μαλιακού

Ολοκληρωμένη Μελέτη Διαχείρισης της παράκτιας ζώνης του Μαλιακού

Για τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής του Μαλιακού απαιτείται Ολοκληρωμένη Μελέτη Διαχείρισης της παράκτιας ζώνης του κόλπου, που να περιλαμβάνει όλες εκείνες τις οικονομικές δραστηριότητες οι οποίες είναι συμβατές με την προστασία του θαλάσσιου και του παράκτιου περιβάλλοντος, όπως:
- ο ήπιος τουρισμός, αγροτουρισμός, οικοτουρισμός, ιαματικός τουρισμός, ορεινός τουρισμός,
- η βιώσιμη παράκτια αλιεία
- και η βιολογική γεωργία με κύριο άξονα την ελιά, η ενίσχυση των τοπικών ποικιλιών και των τοπικών προϊόντων ποιότητας και ονομασίας.
Ένα μοντέλο ανάπτυξης που θα σέβεται τους φυσικούς πόρους, με βάση την αρχή της βιωσιμότητας.

Αυτά μπορούν να γίνουν πράξη μέσα από έναν ειλικρινή συνεχή διάλογο και με την συμμετοχή των φορέων και των κατοίκων της περιοχής. Η Κίνηση Πολιτών ΜΑΛΙΑΚΟΣ SOS θα είμαστε παρόντες σ’ αυτή την προσπάθεια, όπως ήμασταν παρόντες όλο αυτό το διάστημα με τις επισημάνσεις και τις προτάσεις μας.

Η εμπειρία δυστυχώς απέδειξε και αποδεικνύει καθημερινά ότι οι ιδιώτες επιχειρηματίες δεν πρόκειται να λειτουργήσουν σύμφωνα με τις υποχρεώσεις τους για την προστασία της θάλασσας. Αλλά και οι δημόσιες υπηρεσίες σήμερα δείχνουν ότι δεν μπορούν να εφαρμόσουν αξιόπιστους προληπτικούς μηχανισμούς ελέγχου. Αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα. Οι δύο αυτοί παράγοντες μαζί οδήγησαν τον Μαλιακό στη σημερινή του κατάσταση. Οδήγησαν σ’ αυτό που όλοι λέμε: “ο Μαλιακός αργοπεθαίνει”!

Είναι καιρός να αλλάξουν οι πολιτικές, να σταματήσουν οι υποχωρήσεις απέναντι στα συμφέροντα και τις πρόχειρες αναπτυξιακές λογικές. Λέξεις όπως αειφορία, βιωσιμότητα, χωροταξία, νομιμότητα, σεβασμός στο περιβάλλον πρέπει να αρχίσουν να εφαρμόζονται για να αποκτήσουν την πραγματική τους έννοια. Εμείς, ως Κίνηση Πολιτών ΜΑΛΙΑΚΟΣ SOS είμαστε εδώ κυρίως για τον σκοπό αυτό.